نور و رنگ
چکیده
نور یکی از شکل های انرژی است. با وجود نور است که اجسام دیده می شوند. هرچیزی که از خودش نور عبور دهد، چشمه ی طبیعی نور است، از نور استفاده های زیادی می شود. هنگامی که نور از چیزی عبور نکند، در پشت آن سایه تشکیل می شود. نور بعد از برخورد به اجسام بازتابش می کند. در این نوشتار به توضیح رنگین کمان، منشور و فرآیند تجزیه نور می پردازیم.
اهدف
دانش اموز با نور و مفهوم آن آشنا شود
چشمه های نور را بشناسد.
تفاوت چشمه های طبیعی و مصنوعی نور را بداند.
با منشور و کارکرد آن آشنا شود.
با نحوه ی تشکیل رنگین کمان آشنا شود.
شرح درس
می دانید که یکی از شکل های انرژی نور است. برای این که جسمی دیده شود لازم است تا بازتاب نوری که به آن می تابد، به چشم برسد. در واقع نور نوعی تابش است که با سرعت بسیار زیاد منتشر می شود. نور از خورشید، لامپ، آتش، شعله ی شمع می آید و از اجسام شفاف مانند آب و شیشه می گذرد. نور در برخورد با اجسام کدر بازتابش یا جذب می شود. بخشی از نوری که از اجسام بازتابیده می شود، به چشم ما می رسد. بنابراین ما می توانیم اجسام را ببینیم. بدون نور هیچ چیز را نمی توان دید. یک سطح صیقلی تقربیا همه ی نوری که به آن تابیده می شود را باز می تاباند. اما سطح کدر و ناهموار بیشتر نور را جذب می کند. ذرات ریز دود و غبار نور را در همه جهت ها پراکنده می کنند.
چشمه های نور
به طول کلی چشمه های نور به دو دسته تقسیم می شوند: چشمه های نور طبیعی، مانند خورشید و چشمه های نور مصنوعی ماند چراغ های نفتی، برق و هرچه ساخته ی دست انسان است.
رنگ های نور
به نظر شما نور چه رنگی است؟ آیا تا به حال نور رنگی دیده اید؟ در کجا و به چه رنگ هایی؟به نظر شما نوری که از خورشید به زمین می رسد چه رنگی است؟ برای این که بدانید نور خورشید از چه رنگ هایی تشکیل شده است آزمایش زیر را انجام دهید.
آزمایش کنید
برای انجام این آزمایش باید یک لوله ی بی رنگ خودکار، یک کاغذ سفید و یک جعبه مداد رنگی تهیه کنید. در یک روز آفتابی به حیاط منزل و یا مدرسه ی خود بروید. لوله ی خودکار را مقابل خود طوری بگیرید که نور خورشید به یک طرف آن بتابد. صفحه ی کاغذ را در طرف دیگر آن طوری بگیرید که رنگ های مختلف را ببینید.
چه رنگ هایی می بینید؟ آیا وسیله ی دیگری به جز لوله ی خودکار می شناسید که این کار را انجام دهد؟
با انجام این آزمایش متوجه می شوید که نور سفید از چندین نور رنگی تشکیل شده است. هم چنین می توان این آزمایش را با کمک منشور انجام داد. منشور یک قطعه شیشه ای است. در آزمایشگاه به کمک منشور می توان نور را تجزیه کرد. شکل زیر یک منظور را نشان می دهد.
منشور معمولا بلوری شکل است و محیط شفافی است که به دو سطح صاف و شفاف غیرموازی ختم می گردد که از یک طرف هم دیگر را قطع می کنند و از طرف دیگر راس منشور را تشکیل می دهند و در طرف دیگ قاعده ی منشور را می سازند. نوری که از منشور رد می شود، به رنگ هایی که آن را تشکیل می دهند، تجزیه می شود.
در ویدئو زیر نحوه تجزیه نور توسط منشور را مشاهده می کنید.
آیا تا به حال به رنگین کمان و رنگ های توجه کرده اید؟ اگر پس از باران بلافاصله هوا آفتابی شود، نور خورشید به ذره های ریز آب که در هوا وجود دارند تابیده می شود و رنگین کمان به وجود می آید. به بیان دیگر رنگین کمان پدیده ای نوری است و بعد از بارندگی، زمانی که خورشید به قطرات نم می تابد، باعث ایجاد طیفی از نور در آسمان می شود و رنگین کمان در جهت مخالف خورشید تشکیل می شود. شکست نور از میان قطرات باران چنین منظره زیبایی را پدید می آورد. رنگین کمان در نقطه ی مشخصی از آسمان وجود ندارد، محل ظاهر شدن رنگین کمان به موقعیت خورشید و شخصی که آن را می بیند بستگی دارد. رنگین کمان طیفی از رنگ ها را شامل می شود. رنگ اول در بالای کمان قرمز و رنگ آخر بنفش است. در نزدیک آبشار ها و فواره ها می توان رنگین کمان را مشاهده کرد. هم چنین شما می توانید به طور مصنوعی رنگین کمان ایجاد کنید. به این ترتیب که در یک روز آفتابی، با آبپاش آب در هوا پخش کنید، خواهید دید که رنگین کمانی مقابل شما تشکیل می شود.
در نوشتار بعدی به شرح شکست نور خواهیم پرداخت.
